Heyelan Nedir? Heyelan, yer kayması olarak da bilinen bir doğal afettir. Bu kapsamda; yamaç tetikleyici faktörler sonucunda toprak ve taşların olduğu kısımdan kurtularak, aşağı doğru hareket eder. Bu doğal afetin büyüklüğüne göre son derece riskli oluşabilecek durumlar vardır. Yapılan büyük heyelan kayıtları, can ve mal kaybının hangi seviyelere ulaşabileceği konusunda örnektir. Bu kapsamda Türkiye’de 1988 yılında olan Trabzon heyelanı ve 1995 yılında olan Isparta heyelanında onlarca can kaybı yaşandığı bilinmektedir.
Heyelan Nasıl Oluşur?
Heyelan farklı dış etkilerden sonucunda tetiklenen bir doğa olayıdır. Kuvvetli eğim, aşırı yağış, zemin özellikleri, tabakalanma, beşerî çalışmalar ve yer çekimi kaymayı etkileyen ana faktörler arasındadır. Bunlar arasından eğim, heyelanlara sebep olan en önemli faktör olarak kabul edilmektedir.
Yağış ve yeraltı suları, heyelan oluşmasını tetikleyen ikinci büyük etmen olarak karşımıza çıkmaktadır. Zemin boşluklarına sızan su, taneciklerin sürtünmesini azaltarak, kaymayı kolaylaştırır. Bu sebeple yağışlı mevsimlerde heyelan oluşma riski oldukça artar.
Heyelan Çeşitleri
| Hareket Tipi | Malzeme tipi | ||||
| Ana kaya | Toprak Zemin | ||||
| Ağırlıklı Olarak İnce Tane | Ağırlıklı olarak kaba | ||||
| Düşme | Kaya Düşmesi | Toprak Düşmesi | Moloz Düşmesi | ||
| Devrilme | Kaya Devrilmesi | Toprak Devrilmesi | Moloz Devrilmesi | ||
| Kayma | Rotasyonel | Kaya Kayması | Toprak Kayması | Moloz Kayması | |
| Translasyonel | Birkaç birim | Kaya Blok Kayma | Toprak Blok Kayması | Moloz Blok Kayması | |
| Birçok birim | Kaya Kayması | Toprak kayması | Moloz Kayması | ||
| Yatay Yayılma | Kaya Yayılması | Toprak Yayılması | Moloz Yayılması | ||
| Akma | Kaya Akması | Toprak Akması | Moloz Akıntısı | ||
| Kaya Çığı | Moloz Çığı | ||||
| (Derin Krip) | (Toprak Kripi) | ||||
| Karmaşık ve Karma | İki ya da daha fazla hareket tipinin zaman ve mekan içindeki karışımı |
Heyelan ile Erezyon Arasındaki Fark Nedir?
Erezyon ve heyelan sürekli birbiriyle karıştırılır, erozyon ve heyelanın aynı şey olduğunu düşünenler bulunmaktadır. İşte, heyelan ve erozyonun arasındaki en farklar;
- Erozyon için uzun bir zaman dilimi gereklidir ancak heyelan aniden olabilir.
- Heyelan insanların ölümlerine sebep olurken erozyonda bu durum dolaylıdır.
- Erozyonda aşınma söz konusuyken heyelanda ise toprak kayması söz konusudur.
- Erozyonu önlemek için ağaç dikimi doğrudan bir faktör iken heyelanda bu dolaylı etkilidir.
- Erozyonun oluşumunda insanoğlu doğrudan bir etkiye sahipken, heyelanda ise dolaylı bir etki söz konusudur.
- İki doğal olayın etki alanı birbirinden farklıdır. Heyelan en çok yağış alan yerlerde olurken erozyon kurak alanlarda daha belirgindir.
- Heyelanın oluştuğu yerlerde killi topraklar hakimken erozyonda bu durum etkili değildir.
- Tabakaların uzanış yönü heyelanı etkilerken erozyonda ise etkili değildir.
Venturi Ne Demek? Venturimetre Nedir? hakkında daha fazla bilgi edinebilmek için tıklayınız.
İlk yorum yapan olun